. Landsbókavörður. Foreldrar: Finnbogi (d. 19. júní 1886, 43 ára) Jónsson á Arnarstapa í Ljósavatnsskarði og kona hans Guðrún (d. 3. júní 1900, 56 ára) Jónsdóttir á Belgsá, Jónssonar.--Stúdent í Reykjavík 1896 með ágætiseinkunn (105 st.). Nam heimspeki með sálarfræði sem aðalnámsgrein við háskólann í Kh. og lauk þar meistaraprófi 13. apríl 1901, með einkunn: admissus. Kynnti sér skólamál 336 erlendis 1901–05 og undirbjó fræðslulöggjöf. Stundaði heimspeki með styrk úr Hannesar Árnasonar sjóði í Kh., París og Berlín 1908–10. Varð dr. phil. við háskólann í Kh. 26. sept. 1911 fyrir ritgerð, er bar heitið: Den sympatiske Forstaaelse.--Skipaður bókavörður við landsbókasafnið 20. nóv. 1911; skipaður prófessor í hagnýtri sálarfræði við háskóla Íslands 15. mars 1918; landsbókavörður 30. sept. 1924. Fekk lausn frá embætti 1. júní 1943. Átti sæti í menntamálanefnd 1921–22; í menntamálaráði 1938–43; í stjórn hins ísl. bókmenntafélags frá 1912, forseti þess frá 1924 til æviloka; í stjórn hins ísl. þjóðvinafélags frá 1923 til æviloka. Forseti í Commission nationale islandaise de cooperation intellectuelle frá 1929. Félagi kungl. vetenskaps och vitterhets samhállet i Göteborg 1938. Heiðursfélagi sambands ísl. barnakennara 1939. Heiðursmerki: F.O.A. 1912; r. af dbr. 1922; kommandör sænsku Vasaorðu, 2. gráðu; stórriddari af fálk, 1934; komm.? af dbr.--Ritstörf: Ritstjóri Skírnis 1905 –07, 1913–20, 1933–43. Lýðmenntun, Ak. 1903; Skýrsla um fræðslu barna og unglinga 1903 –04, Rv. 1905; Ingólfur Arnarson, Rv. 1906; Ítalíuferð, Rv. 1908; Den sympatiske Forstaaelse, Kh. 1911 (og þýðing á frönsku, París 1913); Bannmálið, Rv. 1911; Hugur og heimur, Rv.1912; Vit og strit, Rv.1915; Íslenzk mannanöfn (með öðrum), Rv. 1915; Um viðhald íslenzks þjóðernis í Vesturheimi, Wp. 1916; Vinnan, Rv. 1917; Frá sjónarheimi, Rv. 1918; Land og þjóð, Rv.1921; Menntamálanefndarálit (með öðrum), Rv. 1921–22; Islandske Særtræk, Kh. 1923; Stjórnarbót, Rv. 1924; Vilhjálmur Stefánsson, Ak. 1927; Samlíf– þjóðlíf, Rv.1932; Íslendingar, Rv. 1933; Úrræði, Rv. 1936; Mannfagnaður, Rv.1937; Huganir, Rv.1943; Alþingi og menntamálin, Rv. 1947; ennfr. fjöldi ritgerða í tímaritum og víðar. Þýðingar: W. James: Ódauðleiki mannsins, Rv. 1905; R. R. Marret: Mannfræði, Rv.1924; W. James: Máttur manna, Rv. 1925; K. Madsen: Málaralist Dana, Rv. 1927; J. Anker Larsen: Fyrir opnum dyrum, Rv. 1928; A. N. Whitehead: Stærðfræðin, Rv. 1931; Úrvalsgreinar, Rv. 1932; E. Abrahamsen: Tónlistin, Rv. 1937; Fjórar frægar sögur, Rv. 1937; H. G. Wells: Veraldarsaga, Rv. 1938; P. G. Wodehouse: Ráð undir rifi hverju, Rv. 1939; enn fremur þýddar margar ritgerðir og sögur. Sá um: Afmælisdagar, Rv. 1907; Lesbók handa börnum og unglingum I–TTI (með öðrum), Rv. 1907, 1908, 1910; Matth. Jochumsson: Ljóðmæli, úrval, Rv. 1915; Hafræna, Rv. 1923; Vestan um haf (með öðrum), Rv. 1930; Dýraljóð, Rv. 1931. Sjá nánar um ritstörf: Árbók Landsbókasafns 1944. Kona (8. maí 1914): Laufey (f. 18. sept. 1879) Vilhjálmsdóttir á Rauðará við Reykjavík, Bjarnarsonar. Börn þeirra, sem upp komust: Guðrún átti Björn norrænufræðing Þorsteinsson, Vilhjálmur verkfræðingur, Örn viðskiptafræðingur, Finnbogi prófessor í Wp. (Br7.; B.J.: Íslenzkir Hafnarstúdentar; o. fl.).